TQ dụ dỗ láng giềng

(Socmai - 09/09/11) Khi Chủ tịch Hồ Cẩm Đào chào đón Benigno Aquino ở Bắc Kinh gần đây, Tân Hoa Xã - cơ quan tin tức nhà nước TQ chính thức đã đặt ra cho một cải thiện bền vững trong quan hệ giữa nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và láng giềng có nền kinh tế nhỏ hơn nhiều ở Đông Nam Á, Phi Luật Tân.

Tổng thống Philippines Benigno Aquino gặp Chủ tịch nước Trung Quốc Hồ Cẩm Đào tại Bắc Kinh ngày 31/08/2011.

Cơ quan này cho biết họ đã được thừa nhận rằng một mối quan hệ ổn định và đàm phán song phương cần được củng cố không chỉ bởi mối quan hệ thương mại mạnh mẽ mà còn cam kết một giải pháp thích hợp tranh chấp hàng hải của Trung Quốc ở biển Đông, nơi mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền sâu rộng đang tranh chấp không chỉ với Phi Luật Tân mà còn với Việt Nam, Mã Lai Á và Brunei.

"Trung Quốc đã luôn luôn làm cho cho thế giới thấy chủ quyền to lớn của mình và rõ ràng là không thể tranh cãi trên các đảo của vùng biển xung quanh, mà là một phần của lợi ích cốt lõi của Trung Quốc", Tân Hoa Xã cho biết. "Đó là dựa trên sự kiện lịch sử rõ ràng và không thể phủ nhận", bản tin viết thêm.

Hai ngày trước đó, ngày 29 tháng 8, như chờ đợi xác nhận Yoshihiko Noda là Thủ tướng mới của Nhật Bản, Tân Hoa Xã đã dùng từ ngữ "quan hệ tốt hơn với Tokyo". Trong số hàng loạt các điều kiện, rằng Nhật Bản "tôn trọng lợi ích cốt lõi" của Trung Quốc trong Biển Hoa Đông, nơi mà Bắc Kinh tuyên bố là chủ sở hữu hợp pháp của quần đảo Senkaku được quản lý bởi Nhật Bản, TQ gọi là đảo Điếu Ngư.

Tân Hoa Xã nói thêm rằng Bắc Kinh đã sẵn sàng gác sự khác biệt và cùng thăm dò và khai thác dầu với Nhật Bản, khí đốt tự nhiên và các nguồn tài nguyên khác trong các vùng biển và đáy biển xung quanh các hòn đảo, với điều kiện rằng Tokyo công nhận chủ quyền của Trung Quốc trên quần đảo này".

Việc ghi nhãn Trung Quốc của Tân Hoa Xã cho cả hai vùng biển Đông Việt Nam và vùng biển Hoa Đông là "lợi ích cốt lõi", Trung Quốc nâng cao khẳng định thẩm quyền của Bắc Kinh trên các hòn đảo tranh chấp, vùng biển và đáy biển trong khu vực lên tầm cao mới.

Sau khi các quan chức cấp cao Mỹ cho biết đối tác Trung Quốc nói rằng Biển Đông là một "lợi ích cốt lõi" ngang tầm với Đài Loan và Tây Tạng. Sau đó Bắc Kinh rõ ràng bỏ thuật ngữ này vì tạo ra báo động vũ trang trên khắp châu Á. Nó ngụ ý rằng Trung Quốc đã được chuẩn bị sẵn sàng để sử dụng vũ lực hoặc đe dọa vũ lực để bảo đảm kiểm soát dải rộng lớn của chiến lược lãnh thổ hàng hải quan trọng ngoài khơi bờ biển phía đông của châu Á.

Các vùng biển Đông Việt Nam và Hoa Đông được ngăn cách bởi Đài Loan. Tân Hoa Xã cho rằng hai vùng biển là "lợi ích cốt lõi" của Trung Quốc và Bắc Kinh tìm cách để hoàn thành những gì nó coi là hợp pháp của Trung Quốc từ năm 1949 khi thống nhất đất nước dưới sự cai trị cộng sản.

Tất nhiên, tuyên bố quyền lãnh thổ và thực thi chúng là hai việc khác nhau.

Mặc dù chính phủ mới của Nhật Bản bị chia rẽ bè phái và phải vật lộn với những vấn đề kinh tế khó khăn, họ không thể kiềm chế được TQ. Thủ tướng Noda cam kết tăng cường liên minh Nhật Bản - Hoa Kỳ như là một đối trọng với sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Ông đã viết trong một bài viết trên tạp chí Nhật Bản công bố tháng trước rằng Trung Quốc "nâng cao tư thế ra ngoài nước, được hỗ trợ bởi khả năng quân sự và gần đây tạo căng thẳng nghẹt thở ở biển Đông Việt Nam và ở những nơi khác, là đáng lo ngại rằng Trung Quốc sẽ phá vỡ trật tự trong khu vực".

Chính quyền Aquino ở Philippines cũng đã nhờ đến đồng minh Mỹ hỗ trợ để đối trọng Trung Quốc. Tuy nhiên, Tổng thống Aquino vừa trở về từ Bắc Kinh với một hứa hẹn hỗ trợ kinh tế của Trung Quốc để mở rộng thương mại, đầu tư và các công việc cần thiết ở Philippines.

Cho dù ông sẽ nghiêng theo cách của Trung Quốc. Thử nghiệm khả liệu Thành phố Manila tiến hành kế hoạch mời các công ty năng lượng trong và ngoài nước để thực hiện thăm dò ra nước ngoài trong một phần của quần đảo Trường Sa đang tranh chấp ở biển Đông VN mà Bắc Kinh cũng tuyên bố chủ quyền.

Trong nỗ lực để bảo đảm tuân thủ "giải pháp giải quyết tranh chấp ở Đông Nam Á", Trung Quốc đã tập trung áp lực ngoại giao lên Việt Nam và Phi Luật Tân vì họ nằm ngay phía nam của TQ.

Bắc Kinh đang nắm giữ chiến lược ngoại giao hứa hẹn cho lợi ích kinh tế trong các hình thức đầu tư của Trung Quốc tăng lên trong thương mại và du lịch.

Trong trường hợp của Phi Luật Tân, Bắc Kinh đang lợi dụng nguồn gốc TQ của Aquino trong khi tìm cách khai thác ảnh hưởng đến thương mại không cân xứng giữa hai quốc gia.

Trong trường hợp của Việt Nam, Trung Quốc chơi trò chính trị và các liên kết về ý thức hệ với Đảng Cộng sản Việt Nam tại Hà Nội.

Ủy viên hội đồng nhà nước Đới Bỉnh Quốc, cố vấn chính sách đối ngoại hàng đầu cho các nhà lãnh đạo Trung Quốc, đang viếng thăm Việt Nam tuần này để đồng chủ tịch một Uỷ ban hợp tác Trung Quốc - Việt Nam với Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân. Quan hệ giảm xuống mức thấp nhất trong tháng năm và tháng Sáu, sau khi Trung Quốc cho biết họ phản đối khai thác dầu và khí thiên nhiên ngoài khơi bờ biển của Việt Nam trong các khu vực được bao phủ bởi các tuyên bố lãnh thổ Trung Quốc với khoảng 80% Biển Đông VN.

Vào thời điểm đỉnh cao của sự căng thẳng, các tàu của Trung Quốc nhiều lần can thiệp các tàu khảo sát hoạt động bên trong biển mà Việt Nam cho biết là khu vực kinh tế độc quyền(EEZ).

Sau cuộc hội đàm cấp cao, Trung Quốc cho biết vào cuối tháng sáu rằng họ đã đạt đến một sự đồng thuận với Việt Nam để giải quyết các tranh chấp Biển Đông thông qua hiệp thương hữu nghị và tránh những động thái có thể làm nặng thêm hoặc phức tạp vấn đề.

Nếu Bắc Kinh có thể khiến Phi Luật Tân và Việt Nam chấp nhận các điều khoản của nó đối với quản lý xung đột ở nước ngoài của họ, sau đó họ sẽ dễ dàng hơn để đàm phán các thỏa thuận tương tự với hai bên tranh chấp ở phía nam của Biển Đông VN, Mã Lai Á và Brunei, cũng như với Nam Dương, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á và là chủ tịch đương nhiệm của ASEAN.

Mặc dù Nam Dương không yêu cầu bất kỳ hòn đảo nào trong khu vực tranh chấp ở Biển Đông, trùng lặp với yêu cầu của Trung Quốc, nhưng có vấn đề ở đặc khu kinh tế mở rộng về phía bắc đảo Natuna của Indonesia.

Tác giả Michael Richardson là một chuyên viên nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore. Bài đăng trên The Japan Times Online ngày 08-09-11.